راهکارهای تشخیص شایعات و اخبار جعلی در فضای مجازی

حجم شایعات و اخبار جعلی که طی ساعت گذشته در فضای مجازی به اشتراک گذاشته شده زیاد بوده است تا جایی که حتی شخصیت های حقیقی و حقوقی صاحب نام نیز فریب شایعات و اخبار جعلی را خوردند و در برخی موارد خودشان نیز سازنده شایعات بودند .

انتشار ویدئویی از سیل کویت و صداگذاری بر روی آن و اعلام ادعای سیل در کیش، انتشار عکس سیل در عربستان به جای تصاویر سیل شیراز و باز نشر آن در کانال نرگس کلباسی، طرح ادعای وقوع طوفان سنگین در تهران از سوی یک عضو شورای شهر تهران، شایعه آب گرفتگی ایستگاه های متروی تهران و…. از جمله این شایعات و تصاویر جعلی محسوب می شوند.

یکی از بسترهای ترویج شایعات مواقع بحران است، مواقعی که افکار عمومی در انتظار شنیدن اخبار درباره واقعه است و دروازه بانی ذهنی دقیقی در مواجه با انواع تولیدات رسانه ای ندارد.

راهکارها:

چطور در فضای مجازی شایعه را از واقعیت تشخیص دهیم؟👀

شایعه در فضای مجازی همه خصوصیات فضای واقعی را دارد با این ویژگی که سرعت و تعداد انتشار آن بیشتر است. مخاطب و فرستنده نیز یکدیگر را نمی بینند و این به تقویت شایعه کمک می کند.

پرسیدن این سوالات به کشف شایعه کمک می کند:
✅منبع اصلی این پیام کجاست؟
✅واقعا چه کسی این حرف را زده؟
✅ آیا فرد اعتبار کافی دارد؟
✅ذینفعان دخیل در این شایعه چه کسانی هستند و از این آب گل آلوده چه ماهی قرار است، بگیرند؟
✅چرا الان؟ چرا این حرف؟ و چرا این آدم این حرف را می زند؟

#کلی_گویی، #هوچی_گری، طرح یک سلسله #ادعاها، ابا نداشتن از #اتهام_ زنی های بزرگ و…. باید شما را درباره صحت مطالب دچار تردید کند.

از انواع شایعه که این روزها با آن مواجه هستیم «#شایعه_وحشت» است. شایعه «وحشت» مردم را به تحریف وادار می‌کند؛ این شایعه به مثابه خطر ملموس و فوری است و خوانندگانی که در معرض این قبیل شایعات قرار می‌گیرند به شدت میل دارند تا دست به اقدامی سریع و تعامل بزنند . شایعاتی که واکنش احساسی سریعی را ایجاد می‌کند و افراد نیز به شدت در این موارد تلقین پذیرند.

این مساله باعث شده سایر کشورها برای شایعه پراکن ها قوانینی تدوین کنند. به عنوان مثال در #آمریکا تمرکز قانونگذار بر سرویس دهنده است و مدیران شبکه های اجتماعی ملزم به ارائه امکاناتی به مخاطبان برای گزارش شایعه، تشخیص مرجعیت خبر، حذف اکانت های شایعه ساز، سامانه تشخیص خبر مشکوک و ارائه اخبار خبرگزاری ها و مراجع رسمی خبر شده اند.
یا در امارات پخش و انتشار شایعات، انتشار اخبار کذب و اطلاعاتی که امنیت را تهدید کند یا به وجهه حکومت صدمه بزند یا اینکه در میان مردم وحشت ایجاد کند، جرم تلقی می شود. حتی اگر این اقدامات از طریق ارسال ایمیل یا مسنجر یا با استفاده از هر وسیله دیگری صورت بگیرد.
هر یک از کاربران اینترنت در امارات که از طریق شبکه های اجتماعی به انتشار شایعه یا اهانت به مقامات و سایر شهروندان بپردازند با سه تا ۱۰ زندان مجازات خواهند شد.
در ایران نیزقانون درباره شایعه پراکنی در فضای مجازی حبس از ۹۱ روز تا دو سال یا جزای نقدی از پنج میلیون ریال تا چهل میلیون ریال یا هر دو مجازات را برای محکومان را در نظر گرفته است، پس شایعه پراکنی قابل تعقیب کیفری است.

در تصویر راهکارهای تشخیص اخبار جعلی از اخبار صحیح ذکر شده است.

#آموزش_عمومی_سواد_رسانه_ای
معصومه نصیری ـ مدرس سواد رسانه ای